ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ. Το ταφικό μνημείο Κ3 στο Στάδιο, πριν, κατά και μετά την αναστήλωσή του

Πέτρος Θέμελης

ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ. Το ταφικό μνημείο Κ3 στο Στάδιο, πριν, κατά και μετά την αναστήλωσή του, που ολοκληρώθηκε σήμερα. Η αμφίκοιλη κωνική στέγη του με το λίθινο αγγείο πάνω σε κορινθιακό κιονόκρανο στην κορφή είναι μοναδική για τον 3ο αι. π.Χ. τουλάχιστον.

«Όχι» από τους αρχαιολόγους στην μεταβίβαση μνημείων και μουσείων στο υπερταμείο

   ΘΛΙΒΕΡΕΣ   ΕΙΔΗΣΕΙΣ                  
19-09-2018

Την αντίθεση του προς τη μεταβίβαση μνημείων στο υπερταμείο εξέφρασε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, τονίζοντας ότι τα μνημεία προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν de facto ακίνητη περιουσία του δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής και κατήγγειλε την επιχειρούμενη εκχώρηση της διαχείρισης όλων των μνημείων, αρχαίων και νεώτερων, τα οποία περιλαμβάνονται στην υπ΄ αριθμ. ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018 «Μεταβίβαση, κατ' άρθρα 196 παρ. 6 και 209 του Ν. 4389/2016, ακινήτων στην Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.» (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.)», σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 86/18.06.2018 Απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής. (ΦΕΚ 2320/ 19-6-2018/ Τεύχος Β΄).

Πρόκειται για ένα πρωτοφανές γεγονός, το οποίο έγινε γνωστό με αφορμή τη δημοσιοποίηση καταλόγου των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων. Στον συγκεκριμένο κατάλογο περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της ανατολικής τάφρου των Ενετικών οχυρώσεων, η τάφρος του Βυζαντινού τείχους, η νότια τάφρος των Ενετικών οχυρώσεων, ακίνητα στα οποία έχουν έλθει στο φως σημαντικά μινωικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, συγκροτήματα ενετικών νεωρίων, ο προμαχώνας Μοnigo, o Ενετικός προμαχώνας Lando, το φρούριο Φιρκά και το τούρκικο χαμάμ (ακίνητα απαλλοτριωμένα για αρχαιολογικούς σκοπούς από το ΥΠΠΟΑ ή και ακίνητα στα οποία έχουν επίσης πραγματοποιηθεί εργασίες ανάδειξης και αποκατάστασης). Ανάμεσα στα μνημεία βρίσκονται και τα Αρχαιολογικά Μουσεία (!), τόσο το στεγαζόμενο στον ναό του Αγίου Φραγκίσκου αλλά και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο και άλλα όπως το Εθνικό Μουσείο Ελευθέριος Βενιζέλος ή το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.

Όπως αναφέρεται στο Δελτίο Τύπου που εξέδωσε ο ΣΕΑ: «Η κίνηση αυτή είναι πρωτοφανής για τα έως σήμερα δεδομένα της διαχείρισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και πρόκειται δικαιολογημένα να ξεσηκώσει θύελλες αντιδράσεων σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Η εξαίρεση των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, σύμφωνα με το άρθρο 196, παράγρ. 4 του Ν. 4389/2016, αποτελεί προσχηματική δικαιολογία, δεδομένου ότι αναιρείται από την αμέσως επόμενη παράγραφο, την παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου, σύμφωνα με την οποία τα εξαιρούμενα ακίνητα παραμένουν στη διαχείριση της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε., μάλιστα με την «επιφύλαξη υφιστάμενου δικαιώματος οποιουδήποτε νομικού προσώπου εκτός του Ελληνικού Δημοσίου». Η νομή, χρήση και διαχείριση λοιπόν των σημαντικότερων μνημείων των Χανίων δεν θα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες του, κατά παράβαση του πνεύματος του άρθρου 24 του Συντάγματος.

Τα μνημεία και οι αρχαιότητες είναι αντικείμενα εκτός συναλλαγής, αμεταβίβαστα, ακατάσχετα, αναπαλλοτρίωτα. Κάθε απόπειρα μεταβίβασης αυτών προς διαχείριση από τρίτους μας βρίσκει αντίθετους. Αυτό αποτελεί πάγια θέση του Συλλόγου μας και γι΄ αυτό θα αγωνιστούμε με κάθε νόμιμο μέσον, προκειμένου να διατηρηθεί ο χαρακτήρας των αρχαιοτήτων ως δημόσιου κοινωνικού αγαθού.»

Και προσθέτει ότι: «Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν θα επιτρέψει την παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ως εγγύηση δανείου του δημοσίου χρέους για έναν ολόκληρο αιώνα, με άγνωστη εν τέλει έκβαση. Η απαράδεκτη αυτή ενέργεια, αν και συντελείται σε καιρό ειρήνης, μπορεί να παραλληλιστεί μόνο με τους βανδαλισμούς μνημείων και τη λεηλασία αρχαιοτήτων στα πέτρινα χρόνια της κατοχής ή τις αρπαγές αρχαιοτήτων κατά τον 19ο αιώνα. Αποτελεί ύστατο σημείο συνταγματικής εκτροπής που μάλιστα λαμβάνει χώρα την ίδια στιγμή που θα περιμέναμε συντονισμένες ενέργειες για την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιοτήτων και τις νόμιμες αποζημιώσεις για την καταστροφή τους σε καιρό πολέμου.

Για τους παραπάνω σοβαρούς λόγους ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και την κυβέρνηση:

την άμεση εξαίρεση μεταβίβασης της κυριότητας και διαχείρισης των μνημείων των Χανίων και άλλων περιοχών της χώρας που περιλαμβάνονται στον μακρύ κατάλογο των 10.119 ακινήτων προς μεταβίβαση στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.

την ενημέρωση των αρμόδιων Υπηρεσιακών μονάδων και των κατά τόπους Περιφερειακών Υπηρεσιών σχετικά με τα ακίνητα που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.»

___________
Πηγή: www.sea.org.gr

Επαναπατρίστηκε μαρμάρινη επιτύμβια στήλη απ' το Λονδίνο

Αρχαία, Λονδίνο, υπουργείο Πολιτισμού

stili.jpg

Υπουργείο Πολιτισμού

Σε δημοπρασία αρχαιοτήτων του Οίκου Sotheby΄s στο Λονδίνο εντοπίστηκε μαρμάρινη ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη αττικού εργαστηρίου, που χρονολογείται περί το 340 π.Χ.
Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού χθες, Παρασκευή, επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα το αρχαίο αντικείμενο που είχε εξαχθεί παράνομα από τη χώρα.

«Το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, αξιοποιώντας σχετικές πληροφορίες από τις διωκτικές Αρχές και σε συνεργασία με τις δικαστικές Αρχές, προέβη σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη διεκδίκησή της. Η στήλη παραδόθηκε τελικά από τον οίκο δημοπρασιών στη Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου, προκειμένου να επιστραφεί στην Ελλάδα», συμπληρώνει η ανακοίνωση.

Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ, «πρόκειται για ένα τυπικό παράδειγμα μαρμάρινης αττικής στήλης Κλασικών χρόνων με ανθεμωτή επίστεψη. Στον κορμό της, αποδίδονται ανάγλυφα δύο ρόδακες και κάτω από αυτούς διακρίνεται αρχή ονόματος, πιθανόν του νεκρού: ΕΣΤΙ[ΑΙΟΣ]. Η στήλη χρονολογείται περί το 340 π.Χ. και προέρχεται αναμφίβολα από κάποιο αρχαίο νεκροταφείο της Αττικής, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος αποτελεί αποκλειστικότητα των αττικών εργαστηρίων γλυπτικής».

Στην επιστροφή τής στήλης συνέβαλε ουσιαστικά η πρεσβεία της Ελλάδας στο Λονδίνο, η οποία συνέδραμε εξαρχής με κάθε πρόσφορο τρόπο, ώστε να ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαδικασίες της επιστροφής της στήλης. Μετά τον επαναπατρισμό της η στήλη παραδόθηκε στο Επιγραφικό Μουσείο.

http://www.efsyn.gr/arthro/epanapatristike-marmarini-epitymvia-stili-ap-londino

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Χανιά: Τουρίστας βρήκε αρχαίο αγγείο στη θάλασσα
Ασύλητο νεκροταφείο προϊστορικών και ιστορικών χρόνων

Μεγάλη ανακάλυψη στην Κρήτη: Χώρος λατρείας σε μινωικό ανάκτορο στη Ζώμινθο

   ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ | ΖΩΜΙΝΘΟΣ | ΚΡΗΤΗ   

Μία νέα διάσταση της λατρείας στο ανακτορικό κτίριο της Ζωμίνθου στην Κρήτη και οι απαρχές της στην Παλαιοανακτορική περίοδο (1900-1700 π.Χ) αποκαλύφθηκαν φέτος κατά την ετήσια ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας που πραγματοποίησε η Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων Δρ. Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη στον Ψηλορείτη.

Όπως έδειξε η αρχαιολογική έρευνα, ο φυσικός βράχος στον οποίο είναι θεμελιωμένο το κτιριακό συγκρότημα, είχε λειτουργήσει από το 2000 π.Χ. περίπου ως υπαίθριος χώρος λατρείας με μικρές κατασκευές.

Σε κοιλώματά του τοποθετούσαν οι λατρευτές αγγεία και άλλα αφιερώματα, που ήρθαν φέτος στο φως: egg cups (απλά αγγεία σε μορφή κυπέλλου με δισκοειδή βάση), άλλοτε άβαφα, άλλοτε βαμμένα με μαύρο χρώμα (κάποιες φορές με λευκές ταινίες πάνω σε μαύρο και άλλες βαμμένα με κόκκινο χρώμα). Όπως υποστηρίζει η Έ. Σαπουνά-Σακελλαράκη, πρόκειται για λατρευτική πρακτική γνωστή έως τώρα από τα μινωικά ιερά κορυφής.

Πάνω στον βράχο είχε ιδρυθεί το κτηριακό συγκρότημα, όπως δείχνουν σποραδικά λείψανα σε όλο τον χώρο. Στο νοτιοδυτικό τμήμα, του οποίου η τελική μορφή αποκαλύφθηκε στην φετινή ανασκαφή, οι χώροι είναι διώροφοι και τριώροφοι με πλακόστρωτα ή ξύλινα δάπεδα πάνω στον βράχο.

Στο τμήμα αυτό ήρθαν στο φως πέρυσι και φέτος πολύτιμα αντικείμενα και σκεύη: χάλκινα εγχειρίδια, σφραγίδα, λίθινα αγγεία κλπ. Στον ίδιο χώρο αποκαλύφθηκαν φέτος τμήμα από «κύπελλο κοινωνίας» και χάλκινο κουταλάκι που χρονολογούνται πριν το 1750 π.Χ., δηλαδή προ της περιόδου καταστροφής των πρώτων ανακτόρων.

Ανασκαφικά είναι η πρώτη φορά που απαντάται ο συνδυασμός του βράχου με πολυώροφο κτήριο σε οικιστικό κέντρο. Εικονογραφικά το συναντούμε μόνο σε λίθινο ανάγλυφο αγγείο από την περιοχή Γυψάδες της Κνωσού, όπου εικονίζεται ένας λατρευτής σκυφτός και γονατιστός να αφιερώνει σε βωμό ανάμεσα σε βράχους ένα αντικείμενο και πάνω από το βραχώδες τοπίο εικονίζεται ένα κτίσμα.

Τα ευρήματα που αναφέρθηκαν πιο πάνω επιβεβαιώνουν την εικόνα λατρείας κατά την άσκηση της οποίας, όπως θεωρεί η ανασκαφέας, θα ελάμβαναν χώρα και τελετουργικά γεύματα, γεγονός που αποδεικνύεται από το πλήθος χυτρών, κωνικών κυπέλλων και τριπτήρων που θα χρησιμοποιούνταν πιθανώς για την παρασκευή εδεσμάτων.

Η φετινή ανασκαφή διεύρυνε την συνολική ανεσκαμμένη επιφάνεια κατά 100 τ.μ. και αποκάλυψε και άλλα ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Χαρακτηριστική είναι μία είσοδος από Βορρά προς Νότο με δίφυλλη θύρα που οδηγούσε σε πλακόστρωτο χώρο θεμελιωμένο σε διαμορφωμένο τμήμα του βράχου.

Στα Μινωικά χρόνια μπορεί το πλακόστρωτο αυτό να χρησίμευε σαν υπαίθριος χώρος εκτέλεσης αθλοπαιδιών ή τελετών. Το ίδιο τμήμα άλλωστε χρησιμοποιήθηκε αργότερα, επί Ρωμαϊκή εποχής, ως λιθόστρωτος χώρος-αυλή του κτίσματος που είχαν κτίσει οι Ρωμαίοι πάνω στα ερείπια του μινωικού κτηρίου. Ένα νόμισμα του αυτοκράτορα Αδριανού που βρέθηκε στο σημείο αυτό, μαζί με άλλο νόμισμα, του Μάρκου Αυρήλιου, που είχε βρεθεί το 2017 επικυρώνουν την ρωμαϊκή παρουσία.

Μία άλλη εντυπωσιακή πλακόστρωτη είσοδος με πολύθυρο που οδηγούσε σε προθάλαμο με θρανίο αποκαλύφθηκε στην βορειοανατολική πλευρά του κτηρίου.

Πλήθος κινητών ευρημάτων βρέθηκαν σε όλο τον χώρο της ανασκαφής, όπως π.χ. στον χώρο του ισογείου του λεγόμενου «μεταλλευτικού κλιβάνου», όπου φέτος ανασκάφηκε ο πλακόστρωτος ισόγειος χώρος αλλά και τμήμα του αρχαιότερου στρώματος στο οποίο ήταν θεμελιωμένος ο κεντρικός πεσσός του.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κομμάτια ορείας κρυστάλλου που βρίσκονται σε μεγάλο πλήθος σε όλα τα δωμάτια του κτηρίου – το εργαστήριο ορείας κρυστάλλου είχε ανασκαφεί από τον Γιάννη Σακελλαράκη – μαζί με κομμάτια οψιανού. Όπως πιστεύουν και άλλοι ερευνητές, η ανασκαφέας θεωρεί ότι η ύπαρξή τους ίσως έχει σχέση με κάποιες «μαγικές» ιδιότητες που τους απέδιδαν οι ένοικοι.

Ιδιαίτερο εύρημα, όμως, αποτελούν τμήματα μεγάλου ρυτού (τελετουργικό αγγείο) σε σχήμα ταυροκεφαλής ύψους 30 εκ., το οποίο εντοπίστηκε σε ένα από τα δωμάτια της δυτικής πλευράς του κτηρίου.

Η απάντηση, τέλος, για την προέλευση της πέτρας που χρησιμοποιήθηκε για την επίστρωση του δαπέδου του κτηρίου, συγκεκριμένα μεγάλων πλακών διαστάσεων έως και 3×1 μ., δόθηκε μετά την έρευνα της τοπογραφίας της περιοχής περί τα 20 χμ. από την Ζώμινθο, στα Ταλλαία Όρη, κοντά στο χωριό Δοξαρό. Πρόκειται για λατομείο που δίνει μεγάλες ασβεστολιθικές πλάκες που μοιάζουν με μάρμαρο.

Συμπερασματικά, παρά την μακρά κατοίκησή του από την Μινωική εποχή έως την εποχή της Βενετοκρατίας, παρά τις πολλές μετασκευές και τις αλλεπάλληλες λεηλασίες, το ανάκτορο της Ζωμίνθου διασώζει πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν την μεγάλη σημασία του.

Άλλωστε, πρόκειται για το μοναδικό μινωικό κέντρο, θρησκευτικό, οικονομικό και παραγωγικό, σε υψόμετρο 1200 μ., άριστα οργανωμένου, με πολλούς θρησκευτικούς χώρους, με εργαστήρια κατεργασίας πρώτων υλών και κατασκευής αντικειμένων, όπως το κεραμεικό εργαστήριο με τον κλίβανο δίπλα του και το καμίνι για την χαλκουργία και με μεγάλες αποθηκευτικές δυνατότητες, όπως δείχνουν τα πιθάρια για την φύλαξη προϊόντων του βουνού, μεταξύ των οποίων τα περίφημα βότανα του Ψηλορείτη, αλλά και του μαλλιού.

Κυρίως, όμως, τόσο από το ίδιο το λαβυρινθώδες κτήριο, όσο και από τα τελετουργικά αντικείμενα που έχουν έρθει στο φως, αποδεικνύεται η σημασία και ο θρησκευτικός ρόλος του επί αιώνες στην λατρεία του Δία.

Ιδρυμένη στα μισά περίπου της απόστασης από την Κνωσό προς το Ιδαίο Άντρο, η Ζώμινθος υπήρξε για τους Μινωίτες ο χώρος που θα μπορούσε να υποκαταστήσει κατά τους χειμερινούς μήνες του χρόνου το ιερό σπήλαιο, όταν η πρόσβαση προς αυτό ήταν δύσκολη.

Το ανακτορικό κέντρο της Ζωμίνθου ύστερα από μία εικοσαετία συστηματικής ανασκαφής, την οποία άρχισε ο αείμνηστος Γιάννης Σακελλαράκης και συνεχίζει η Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, έχει φανερώσει πλέον πολλά από τα μυστικά του.

___________

https://www.eleftherostypos.gr/ellada/288391-megali-anakalypsi-stin-kriti-xoros-latreias-se-minoiko-anaktoro-sti-zomintho-eikones/

Ο Μεσσήνιος γλύπτης Δαμοφών

   ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ   

Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη

O Δαμοφών, γιος του Φιλίππου από τη Mεσσήνη, είναι ο γνωστότερος γλύπτης της ώριμης ελληνιστικής περιόδου στη Nότιο Eλλάδα. Eπιδιδόταν στην κατασκευή αγαλμάτων που εικόνιζαν αποκλειστικά θεούς και ήρωες. Σε αντίθεση με τους σαράντα και πλέον γνωστούς γλύπτες από το τέλος του 4ου ως το τέλος του 3ου αιώνα π.X., οι οποίοι φιλοτέχνησαν κυρίως πορτρέτα, κανένας εικονιστικός ανδριάντας δεν περιλαμβάνεται ανάμεσα στα έργα που αποδίδονται στον Δαμοφώντα. H ιδεαλιστική αντίληψη που είχε για την τέχνη της αγαλματοποιίας ήταν τελείως ξένη προς τις ρεαλιστικές απαιτήσεις της ανθρωποποιίας και της ανδριαντοποιίας.

Tα κλασικιστικά στοιχεία των θεϊκών και ηρωικών μορφών του Δαμοφώντος υπαγορεύονταν κατά ένα βαθμό από τον παραδοσιακά συντηρητικό χαρακτήρα αυτής της κατηγορίας έργων. Δούλευε κυρίως σε μάρμαρο, αλλά και σε ξύλο και χαλκό. Στα κολοσσιαίου -συνήθως- μεγέθους μαρμάρινα έργα του, χρησιμοποιεί ενίοτε την τεχνική του ακρόλιθου, αλλά συνηθέστερα αυτήν του «τεμαχισμού». Συγκροτεί δηλαδή τις μορφές του από πολλά, χωριστά δουλεμένα τεμάχια μαρμάρου, τα οποία συναρμολογεί, "συναρμόζει", με τη βοήθεια μεταλλικών συνδέσμων και κόλλας. Oι κομμένες πλευρές επαφής και σύνδεσης των μαρμάρινων κομματιών, καθώς και οι πίσω επιφάνειές τους, φέρουν ίχνη εργαλείων χαρακτηριστικών της τεχνικής του, τα οποία αποτελούν πρόσθετο τεκμήριο απόδοσης των έργων στον γλύπτη μας, σε συνδυασμό πάντα με τα τεχνοτροπικά στοιχεία του.

Tο καλής ποιότητας μάρμαρο ήταν ανέκαθεν πολύτιμο, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου οι γεωλογικές εμφανίσεις του μαρμάρου είναι ανύπαρκτες, όπως στη Mεσσηνία. H τεχνική του τεμαχισμού αξιοποιεί ακόμη και τα πολύ μικρά κομμάτια του πολύτιμου υλικού· ήταν άλλωστε αναπόφευκτη στα κολοσσιαίου μεγέθους και στα τολμηρά κινημένα έργα, γιατί ήταν αδύνατη η εξόρυξη επαρκούς ενιαίου μαρμάρινου όγκου.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΑΡΚΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΛΕΠΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ

Xάρη στον περιηγητή Παυσανία, ο οποίος εκτιμούσε ιδιαίτερα την τέχνη του Δαμοφώντος, γνωρίζουμε δεκαπέντε τουλάχιστον έργα του (πέντε από αυτά πολύμορφα συντάγματα), ανιδρυμένα σε ιερά τεσσάρων πόλεων της Πελοποννήσου. Eννέα λατρευτικές συνθέσεις του βρίσκονταν στη γενέτειρα του γλύπτη Mεσσήνη, δύο στο Aίγιο, έδρα της Aχαϊκής Συμπολιτείας, τρία στην αρκαδική πρωτεύουσα Mεγαλόπολη και μια λατρευτική σύνθεση με τέσσερις μορφές στην αρκαδική Λυκόσουρα.

Aντιπροσωπευτικό έργο της τέχνης και της ικανότητάς του στην απόδοση του λεπτού διάφανου υφάσματος και στην ταυτόχρονη ανάδειξη της πλαστικότητας της μαλακής γυναικείας σάρκας αποτελεί το μαρμάρινο ακέφαλο ακρωτήριο του ναού της Δέσποινας στη Λυκόσουρα, που εκτίθεται σήμερα στο Mουσείο της Mεγαλόπολης.

Αντιπροσωπευτικά της ικανότητάς του στην απόδοση του γυμνού γυναικείου κορμού είναι τα σωζόμενα μέλη θαλάσσιου θιάσου, οι τριτωνίδες από τα ερεισίχειρα και το ερεισίνωτο του μαρμάρινου θρόνου των θεαινών της Λυκόσουρας (εικ. 1).

O Παυσανίας μας πληροφορεί ότι ο Μεσσήνιος γλύπτης κλήθηκε από τους Hλείους στην Oλυμπία να επισκευάσει το λατρευτικό χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, το περίφημο στη αρχαιότητα έργο του μεγάλου Φειδία, και ότι τιμήθηκε ιδιαίτερα για τη δουλειά του από τη βουλή της Ηλιδας.

Oι πρόσφατες έρευνες στη Mεσσήνη έφεραν στο φως κορμούς και θραύσματα από όλα τα έργα του που ήταν ανιδρυμένα στο Aσκληπιείο και εκτίθενται στο τοπικό Μουσείο.

ΜΙΑ ΕΞΕΧΟΥΣΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Ενα επιγραφικό μνημείο του 2ου αιώνα π.X. από τη Mεσσήνη, που βρέθηκε δίπλα στο Aσκληπιείο, φωτίζει από πολλές πλευρές την προσωπικότητα του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντα και προσφέρει νέες πληροφορίες (πέρα από αυτές που δίνει ο Παυσανίας) για την καλλιτεχνική του δραστηριότητα, τόσο στην αρκαδική Λυκόσουρα όσο και σε επτά πόλεις της Πελοποννήσου, της Στερεάς και των νησιών.

O Δαμοφών ήταν εξέχουσα προσωπικότητα με οικονομική δύναμη και πολιτική επιρροή στην πόλη του, τη Mεσσήνη. H δε φήμη του ως μεγάλου γλύπτη και γνώστη της τεχνικής όλων των μορφών αγαλματοποιίας ξεπερνούσε τα όρια, όχι μόνο της Mεσσηνίας, αλλά και αυτής της Πελοποννήσου.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΕΡΓΟ

H περίοδος ακμής του Δαμοφώντος μπορεί να οριοθετηθεί με σχετική ασφάλεια μεταξύ των ετών 200 και 160 π.X. Tα έργα του δεν πρέπει να θεωρούνται ως κλασικιστική αντίδραση που έπεται του ασιατικού μπαρόκ, αλλά ως πρωτότυπες νεο-κλασικές δημιουργίες, που εμφανίζονται συγχρόνως ή και νωρίτερα από τα μεγάλα επιτεύγματα του βωμού της Περγάμου που βρίσκεται στο Βερολίνο.

H περίοδος της ακμής του συμπίπτει με την περίοδο ακμής της γενέτειράς του Mεσσήνης, πριν εξαναγκαστεί αυτή με την επέμβαση της Pώμης να προσχωρήσει στην Aχαϊκή Συμπολιτεία χωρίς τη θέλησή της.

Aπό την πολύμορφη σύνθεση του Δαμοφώντα που εικόνιζε τον Απόλλωνα με τις Εννέα Μούσες σώζεται σε καλή σχετικά κατάσταση το κεφάλι του Aπόλλωνα (εικ. 2)

 

• Με τη συμβολή του Μεσσήνιου γλύπτη στην αρχιτεκτονική σύλληψη και εκτέλεση του Ασκληπιείου, καθώς και με τη σχέση του με τον φημισμένο Πάριο γλύπτη Σκόπα, ο οποίος ήταν και αρχιτέκτων, έχουμε ασχοληθεί σε παλαιότερο δημοσίευμα.

_____________

https://www.eleftheriaonline.gr/local/politismos/history/item/164492-o-messinios-glyptis-damofon